De stand van ketensamenwerking

Wat is nu de stand van ketensamenwerking in Nederland? Een lastige vraag die AVW2 heeft proberen te beantwoorden. Deze club, bestaande uit Marcel Noordhuis, Ard Hengeveld en Jos Vervoort is het adviesbureau voor de woningcorporatie. En adviseert op het snijvlak van de ketensamenwerking. Zij hebben een 16-tal opdrachtnemers verspreid over Nederland, bevraagt over de belangrijkste thema’s van ketensamenwerking. En ik werd zelf ook aan een ondervraging onderworpen. In juni werd een sessie georganiseerd om eerst met de opdrachtnemers de resultaten te delen. En er blijkt nog veel werk aan de winkel. Of positiever geformuleerd: er liggen nog mooie kansen!

Het onderzoek

AVW2 heeft het onderzoek vanuit wetenschappelijk perspectief opgepakt. Ketensamenwerking wordt gedefinieerd als het systematisch, strategisch coördineren van traditionele bedrijfsfuncties binnen bedrijven en tussen bedrijven binnen de keten, met als doel om de lange termijn prestatie van zowel de individuele organisaties alsook de keten als geheel langdurig te verbeteren.

Een hele mond vol, en dat maakt het ook lastig om te bepalen wat de stand van zaken dan is. Daarom wordt gebruik gemaakt van de Ketensamenwerkingsindex (KSI). Hiermee kan worden vastgesteld of organisaties daadwerkelijk invulling geven aan de onderliggende principes van ketensamenwerking. Er wordt gekeken naar de volgende principes:

1. Langetermijn samenwerking;
2. Vroege betrokkenheid van ketenpartners;
3. Delen van informatie;
4. Gezamenlijk monitoren van prestaties;
5. Continu verbeteren;
6. Gezamenlijk incentive systeem.

De deelnemers van het onderzoek hebben aangegeven hoe hun eigen ketensamenwerkingen gemiddeld scoren op de mate van volwassenheid in de 6 principes.  En waar zich in die samenwerkingen de grootste uitdagingen bevinden.

De uitkomsten

In de onderstaande diagram zijn de resultaten van het onderzoek te zien. En om maar met de deur in huis te vallen: we zitten gemiddeld bij 5 van de 6 variabelen nog in de pioniersfase. Dat betekent dat we nog aan het leren zijn, maar nog weinig ervaring hebben. En de principes van ketensamenwerking nog beter kunnen worden verankerd in onze mensen en organisaties.

Alle resultaten van het onderzoek delen zou te veel zijn. Wat viel mij nu op?

• Er is al wel veel bewustwording dat focus op lange termijn samenwerking, in plaats van op korte termijn aanbesteden, meerwaarde oplevert. Strategische keuzes worden hier ook meer en meer op afgestemd.
• We zien het belang van betrouwbare en gemakkelijk deelbare data en informatie wel in, maar slagen hier nog slecht in.
• Dit laat zich ook zien in het gebrek aan goede dynamische dashboards waarin resultaten van de samenwerking duidelijk zichtbaar worden. En daarmee de input voor de continu verbeter cirkels.
• De grootste uitdaging ligt bij het gezamenlijke incentive systeem. We praten over gezamenlijke belangen en samen winnen. We belonen dit alleen nog amper. In de bouwsector worden we betaald voor het verrichten van activiteiten, in plaats van voor het realiseren van (gezamenlijke) resultaten. De prikkel om het maximale uit de ketensamenwerking te halen ontbreekt dus.

En de grootste eyeopener voor mij persoonlijk? Een goed functionerende ketensamenwerking is niet de samenwerking die gemiddeld het best scoort op de 6 principes. Maar de samenwerking waar de principes het meest met elkaar in lijn liggen. Focus dus op het slechtst scorende principe en trek deze eerst naar de rest toe, voordat je ook op die principes gaat verbeteren. Onze uitdaging ligt dus bij het gezamenlijke incentive systeem!

Positieve afsluiting

Is het dan allemaal kommer en kwel in de wereld van ketensamenwerking? Ik denk het niet. In het  verhaal van AVW2 komt ook naar voren dat Nederland internationaal voorop loopt in het realiseren van succesvolle ketensamenwerking. En dat deze samenwerkingsvorm de toekomst heeft. Maar ketensamenwerking is niet gemakkelijk, het vergt een cultuur en gedragsverandering en daarmee veel tijd en oefening. Ik geloof dat we met elkaar al grote stappen hebben gezet in het oefenen en wennen aan deze vorm van samenwerking. En dat geeft het noodzakelijke fundament om ook de benodigde vervolgstappen met elkaar te kunnen gaan maken.