Een van de bijeenkomsten van Platform Ketensamenwerking van Nyenrode in 2022 heeft me weer geïnspireerd om een blog te schrijven. Dit keer nam Ard-Pieter de Man ons mee in het sturen in een samenwerking. Wij denken bij een samenwerking vaak aan een vertrouwensrelatie tussen partijen die langdurig elkaar opzoeken. De Man begon met uit te leggen dat ook plat aanbesteden, een vorm van samenwerken is. Want ook dan klaar je samen een klus. Samenwerken heeft dus veel verschillende vormen, waarbij het altijd een balanceren is op het continuüm tussen controle uitoefenen en vertrouwen (zie onderstaande figuur)

Wat wel mooi is om te zien is dat er steeds meer wetenschappelijk bewijs opduikt dat samenwerkingsvormen waar bewust wordt geïnvesteerd in langdurig samenwerken, samen verbeteren en elkaar vertrouwen ook echt meer resultaten oplevert. Traditioneel besteden Amerikaanse autoproducenten alle inkopen (halffabricaten) plat aan, de goedkoopste mag leveren. Toyota werkt al decennia lang met vaste partners. Elk kostenvoordeel dat een partner bedenkt mag hij de eerste 2 jaar zelf houden en daarna afbouwen. Terwijl in theorie in de Amerikaanse markt elk kostenvoordeel door concurrentie direct bij de afnemer beland. Toch bleek Toyota de Amerikaanse merken in de periode 1990-2000 op allerlei gebieden af te troeven. Omdat ze in staat waren om tot veel meer verbeteringen en innovaties te komen met de vaste partners.

Een mooi voorbeeld wat in onze bouwsector in Nederland goed werkt, blijkt het maken van een gezamenlijke risicopot. Deze pot vul je aan de voorkant samen door mogelijke risico’s af te prijzen. Bedenkt de opdrachtnemer wat slims, op welk gebied dan ook, dan gaat het geld in de risicopot. Aan het eind wordt de pot eerlijk verdeeld. Alle partijen hebben er dus baat bij om risico’s vroegtijdig inzichtelijk te maken en beheersbaar te maken.

Is controle dan niet noodzakelijk? Moet je dan maar volledig richten op vertrouwen? Het antwoord is nee. Maar uit onderzoek blijkt dat de beste vorm van controle vooral bestaat uit het open en transparant praten over plekken waar de belangen uit elkaar lopen. Maak dit met elkaar expliciet, durf het te benoemen en blijf het bespreken.

Een mooi voorbeeld is de samenwerking tussen farmaceutica bedrijven Abbott en Reata. Hun samenwerking blijkt vooral goed te lopen door de gedragsregels die ze hebben opgesteld. Ze onderkennen dat je als concurrent, de ander bij voorbaat vaak niet vertrouwt. Maar door te zorgen dat je daarom juist nog meer doorvraagt, niet emailt maar elkaar opzoekt en vooral eerst van het goede uitgaat, kom je al snel dichter bij elkaar.

Een laatste tip van De Man voor de corporaties en onderhoudsbedrijven in de zaal: teken nu eens gezamenlijk jullie samenwerking. Maak gewoon een schets van hoe dit plaatje eruit ziet. En teken ook het verdienmodel, of nog beter, de waardestroom. Door dit samen te doen, leer je elkaar nog beter kennen. En maak je tegengestelde belangen expliciet, waar je dan weer het gesprek over kan voeren. Een mooie stap die ik met één van onze partners ga oppakken!