In de bouw richten wij ons bij verduurzaming van woningen vaak op de technische en de financiële kant. Natuurlijk zijn dit belangrijke succesfactoren voor het doen slagen van een renovatieproject. maar er is nog een derde belangrijke, maar vaak onderbelichte, factor in het spel: de menselijke factor. Vanuit het platform ketensamenwerking van Nyenrode, waar ik zelf onderdeel van ben, hebben we hier dieper op ingezoomd. Ik wil de inzichten die wij hebben opgedaan met prof. Anke van Hal en prof. Maurice Coen graag met jullie delen.

Obstakels in de duurzaamheidsopgave

Als eerste onderdeel hebben we de focus gelegd op mogelijke obstakels. Wat leuk was om te zien, is dat bij zowel de meerderheid van de corporaties als vanuit de marktpartijen het besef aanwezig is dat alleen door echt te gaan samenwerken de duurzaamheidsopgave ingevuld kan worden. Terwijl het besef wel groot is, blijkt het onderlinge vertrouwen toch nog een vraagteken. Van beide zijdes waren veel voorbeelden van vertrouwen dat toch snel verloren is gegaan. Dit had verschillende oorzaken:

• We willen niets verliezen. In een samenwerking is het soms geven en soms nemen. Vooral eerst geven roept vanuit traditionele houding vaak weerstand op.
• We willen invloed uitoefenen. We zijn gewend vanuit een bepaalde rol, een bepaalde invloed te hebben. Wanneer dit gaat schuiven geeft het onzekerheid.
• Het moet snel (en alleen ga je sneller dan samen).
• De grote focus op prijs en marktconformiteit, maakt dat opdrachtgevers zich soms door externe krachten belemmerd voelen in een partnersamenwerking.

De oplossing ligt in een gezamenlijk beeld en doel te gaan creëren. Hier kom je met elkaar achter door elkaar echt te willen leren kennen, begrip voor elkaar op te brengen en te werken vanuit de fusie van belangen. Er wordt nog onvoldoende gezocht en gehandeld naar de win-win, vanuit het gedeelde belang. Om dit te bewerkstelligen is helderheid over wat je van elkaar kan verwachten en wat je met elkaar wilt bereiken belangrijk.

Belangrijkste organisatie-aanpassingen die al zijn doorgevoerd:

Een tweede vraag waar we naar hebben gekeken is welke organisatieveranderingen bij zowel opdrachtnemer als opdrachtgever al zichtbaar zijn. Het staat als een paal boven water dat de organisaties van beide zijdes in beweging zijn en dat er allerhande samenwerkingsverbanden ontstaan. Het succes van deze samenwerkingen blijkt van verschillende onderdelen afhankelijk:

• Wordt er wel voldoende tijd ingeruimd om de samenwerking goed in te richten. Samenwerken gaat niet vanzelf en vereist oefening, training en het besef dat alles niet in één keer goed zal gaan.
• Samenwerken binnen een keten vraagt om andere competenties en vaardigheden evenals een andere houding en gedrag van de mensen.
• Binnen samenwerking gaat het daarom onder andere om elkaar te leren kennen en een gezamenlijke visie te ontwikkelen.
• Door begrip voor elkaars belangen, capaciteiten af te stemmen, prijsniveaus constant te houden en hierop te monitoren kunnen we langzaam aan het proces te optimaliseren.
• Door monitoring genereer je inzichten die een enorme driver kan zijn om versneld te leren en binnen de samenwerking om daarmee elkaars doelen te realiseren.

Belangrijkste zaken die je niet alleen kunt oplossen:

Als laatste hebben we gekeken naar belangrijke zaken binnen de verduurzamingsoplossing die nooit alleen zijn op te lossen.

• Om de voordelen van samenwerken echt te kunnen plukken heb je continuïteit nodig. Vaste partners en teams, verder gaan met elkaar dan 1 project. Dit kan nooit zonder een ander die dit belang ook ziet.
• Willen we prijzen kunnen doen dalen en leereffecten bewerkstelligen dan zjin we vaak grotere volumes nodig. Alleen dan is door opschaling prijsvoordeel te behalen
• Om beweging/effect te creëren is lobby nodig. Met andere woorden: als een samenwerking niet wordt gedragen door de top van de organisatie, is de bestendigheid een groot vraagteken
• Het verwachtingsmanagement naar bewoners kun je alleen gezamenlijk sturen.

Bewonersbelangen

Het laatste inzicht, over de verwachtingen van bewoners, is een andere interessante invalshoek van de derde succesfactor van verduurzaming: de menselijke factor. Uit onderzoek blijkt dat ‘logische’ argumenten voor bewoners voor verduurzaming vaak verrassend weinig invloed hebben op hun wil om hier aan mee te doen. Hierbij kan gedacht worden aan argumenten als;

• Door te verduurzamen bespaar je in de toekomst veel geld, de investering is al in 5 jaar terugverdiend. Het blijkt dat mensen een grote aversie hebben om geld dat ze hebben nu uit te geven. En dat ze de waarde van geld in de toekomst al snel een stuk lager inschatten.
• Door te verduurzamen helpen we onze wereld vooruit en daarmee de wereld van onze kinderen. Veel mensen zijn het met de uitspraak eens, totdat het gaat over hun eigen woning (overlast) of portemonnee die hiervoor ingezet moet worden.

Wat zijn dan wel argumenten om bewoners / particulieren te overtuigen van duurzaamheidsmaatregelen. De oplossing blijkt te liggen in 1 woord: luisteren! Waar ontbreekt het mensen aan in eigen woning of in eigen wijk. Welke overlast wordt nu het meest gevreesd en waarom? Juist door deze kennis op te halen en hier op in te spelen blijkt vaak dat met een relatief lage investering bewoners een renovatieproject compleet anders ervaren. Voorbeelden waarbij aan gedacht kan worden zijn:

• Comfort verbetering. Tocht, kou of vochtigheid zijn vaak grote ergenissen van bewoners. Door hier naar te vragen en juist de nadruk te leggen op deze verbeteringen blijken bewoners veel positiever tegenover ingrepen te staan.
• Duurzaamheid zit voor bewoners ook in een groene en prettige leefomgeving. Autoluw, veilig, leuke bankjes/speelplekken en netjes groen maken dat bewoners een wijk meer waarderen. Wanneer dit gecombineerd wordt met energetische ingrepen, en het begrip duurzaam dus breder wordt getrokken, blijken bewoners ook veel meer open te staan voor renovaties.
• Geen gedoe. Mensen willen geen overlast of gedoe in de woning. Eerlijke, transparante informatie vooraf, maar ook zoiets simpels als de naam van vaklieden op de werkkleding blijken sterk bij te dragen aan het verminderen van het gevoel van overlast.